Οι πολιτικές που στοχεύουν στη μείωση των ελλειμμάτων είναι δύσκολες, αλλά εξίσου περίπλοκες είναι και οι στρατηγικές για τη διαχείριση μεγάλων πλεονασμάτων, σύμφωνα με τον Economist, ο οποίος παρατηρεί την ασυνήθιστη κατάσταση της Ιρλανδίας με τα “γεμάτα ταμεία”. Το περιοδικό εξέτασε την κατάσταση στο “πράσινο νησί” σε σύγκριση με τα δημοσιονομικά προβλήματα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες προσπαθούν είτε να αυξήσουν τους φόρους για να συγκεντρώσουν χρήματα είτε να δανειστούν, επιβαρύνοντας το δημόσιο χρέος. Χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Βρετανία αντιμετωπίζουν δυσκολίες, ενώ η Γερμανία διενεργεί πρόωρες εκλογές που δεν φαίνεται να θα ωφελήσουν τους κυβερνητικούς εταίρους. Αντίθετα, στην Ιρλανδία, η κυβέρνηση έχει “πνιγεί στα μετρητά” και δεν ξέρει πώς να τα διαχειριστεί. Πώς προέκυψε αυτή η κατάσταση; Τον Σεπτέμβριο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάσισε ότι η Apple οφείλει 13 δισεκατομμύρια ευρώ στο ιρλανδικό κράτος, μαζί με 1 δισεκατομμύριο ευρώ σε τόκους, ποσό που ισοδυναμεί με το 4,8% του ετήσιου εθνικού εισοδήματος της Ιρλανδίας. Οι ιρλανδικές αρχές, εκπλήσσοντας άλλες κυβερνήσεις που δυσκολεύονται οικονομικά, υποστήριξαν την Apple στις δικαστικές μάχες, καθώς θεωρούν ότι η εταιρεία δεν έχει διαπράξει κανένα έγκλημα. Η ιρλανδική οικονομία διανύει μια θετική πορεία, με το ΑΕΠ να αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,9% φέτος και 2,7% το 2025. Η ανεργία βρίσκεται στο 4,3% και ο πληθωρισμός έχει πέσει κάτω από το 2%. Η δημοσιονομική κατάσταση της Ιρλανδίας ήταν ισχυρή και πριν από την υπόθεση της Apple, με πλεονάσματα το 2022 και το 2023 και προοπτικές για περισσότερα φέτος. Οι προβλέψεις δείχνουν πλεόνασμα 7,5% του εθνικού εισοδήματος φέτος και 2,9% για το 2025, ακόμα και μετά την αύξηση δαπανών και τη μείωση φόρων. Η Ιρλανδία προσφέρει ανταγωνιστικούς εταιρικούς φορολογικούς συντελεστές από τη δεκαετία του 1950, με τον εταιρικό φόρο στο 12%. Αυτή η στρατηγική απέφερε μεγάλα κέρδη, με τις εισπράξεις από φόρους εταιρειών να φτάνουν τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015 και 24 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι, με προβλέψεις να φτάσουν τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως έως το τέλος της δεκαετίας. Το 2021, η Ιρλανδία συμφώνησε να αυξήσει τον εταιρικό φορολογικό συντελεστή της στο 15% για τις μεγάλες εταιρείες, στο πλαίσιο συμφωνίας με 140 χώρες για τον καθορισμό παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή. Η αύξηση των φορολογικών εσόδων οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας μετέφεραν τα κέρδη τους στην Ιρλανδία και η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ έκανε την Ιρλανδία πιο ελκυστική για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Έτσι, το 2022, δέκα εταιρείες αντιπροσώπευαν τα 3/5 των εταιρικών φορολογικών εσόδων. Τώρα, η ιρλανδική κυβέρνηση σχεδιάζει να διαχειριστεί τα κέρδη από την Apple με παρόμοιο τρόπο που η Νορβηγία διαχειρίστηκε τα έσοδα από το πετρέλαιο, δημιουργώντας ένα κρατικό ταμείο περιουσίας με δύο ξεχωριστές “τράπεζες”, ελπίζοντας ότι η συνολική αξία τους θα φτάσει τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2040. Εν όψει εκλογών αρχές του νέου έτους, ο πρόσφατος Προϋπολογισμός περιλαμβάνει παροχές για τους πολίτες. Αντίθετα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που περιορίζουν τη στήριξη στους πολίτες λόγω υψηλών τιμών ενέργειας, οι Ιρλανδοί θα λάβουν φέτος μια ενεργειακή πίστωση 250 ευρώ. Παρά την κατάργηση επιδομάτων τέκνων, αυξήθηκε το όριο του φορολογητέου εισοδήματος και οι δημόσιες επενδύσεις στις υποδομές αυξήθηκαν κατά 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις στο Δουβλίνο, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει πληθωρισμό αν η ιρλανδική κυβέρνηση προχωρήσει σε περαιτέρω μείωση φόρων ή αύξηση δαπανών. Λεπτομέρειες για την κατανάλωση των κερδών της Apple θα ανακοινωθούν τον Ιανουάριο, ενώ η κυβέρνηση δέχεται πιέσεις να διαθέσει περισσότερα μετρητά.
